Fosfat predstavlja naelektrisanu česticu koja u sebi ima fosfor i koja, zajedno sa kalcijem, učestvuje u
izgradnji kosti i zuba. Osim toga, učestvuju u izgradnji fosfolipida i fosfoproteina glavnih gradivnih
elemenata svih ćelija organizma. Hormoni koji regulišu rad fosfata su: paratiroidni hormon, kalcitonin
i aktivna forma vitamina D: 1,25-dihidroksivitamin D. Višak fosfata se izlučuje putem bubrega, pa
bilo koje oštećenje bubrega, može dovesti do promjene razine fosfata u krvi.
Zbog čega se radi testiranje ?
Fosfati se mogu koristiti za dijagnostiku i monitoring:
- Akutne i hronične bubrežne bolesti/insuficijencije,
- Paratirodinih poremećaja (poremećaja doštitinih žlijezda) koje svojim hormonima
(parathormonom i kalcitoninom) regulišu nivo kalcija u krvi.
Simptomi koje prate bolest bubrega i doštitnih/paratiroidnih žlijezda su:
- Malaksalost/umor,
- Mišićni grčevi,
- Bol u kostima.
Šta znače povišene vrijednosti fosfata u krvi?
Kod pacijenata koji imaju povišene vrijednosti fosfata u krvi možemo posumnjati na:
- Akutnu/hroničnu bubrežnu bolest/zatajenje,
- Hipoparatiroidizam (predstavlja stanje smanjene aktivnosti doštitnih žlijezda i djelovanjem njenih
hormona dovodi do povišenih vrijednosti fosfata), - Povećan unos suplemenata vitamina D ili mlijeka,
- Povećan unos hrane bogate fosfatima (piletina, ćuretina, svinjetina, morski plodovi, sjemenke od
suncokreta i tikve, kao i ostale žitarice), - Dijabetičku ketoacidozu (teško stanje zbog povišenog šećera u krvi kod pacijenata sa Diabetes
mellitusom tipa 2).
Šta znače snižene vrijednosti fosfata u krvi?
Snižene vrijednosti fosfata u krvi mogu upućivati na:
- Hiperparatiroidizam, stanja kada doštitne žlijezde (paratiroidee) rade ubrzano, zbog povećanog
djelovanja njihovih hormona-parathormona i kalcitonina, - Malnutriciju,
- Alkoholizam,
- Osteomalaciju, stanje gdje kosti postaju meke i deformirane – najčešće je uzrokovano
deficijencijom vitamina D, - Rahitis-deficijeniju vitamina D u ranom djetinstvu.
Referentne vrijednosti
Od 0,97 do 1,45 mmol/L.
Kod starijih pacijenata vrijednosti mogu biti niže od pomenutih.
Sve navedene informacije služe u svrhu informiranja, a za konkretne interpretacije nalaza preporučujemo da se obratite Vašem liječniku ili drugim osobama sa stručnim znanjem.
