Povišena koncentracija mokraćne kiseline u krvi (hiperurikemija) je veoma česta u opštoj populaciji. U 90% slučajeva uzroci hiperurikemije su smanjeno izlučivanje, a u svega 10% povećano stvaranje mokraćne kiseline. Smanjeno izlučivanje mokraćne kiseline je uglavnom posljedica hronične bolesti bubrega (HBB).
Određivanje vrijednosti mokraćne kiseline može se vršiti u uzorku krvi ili urina. Mokraćna kiselina predstavlja raspadni produkt, odnosno konačni produkt metabolizma unutar organizma. Mokraćna kiselina iz krvi dospijeva u bubrege. Iz bubrega se izlučuje putem urina. Ukoliko se u tijelu stvara previše mokraćne kiseline ili ne dolazi do njenog aktivnog izlučivanja, dolazi do stvaranja kristala koji se talože u zglobovima. Poremećaj je poznatiji kao giht. Giht je forma upale zglobova koja dovodi do bolne upale u i oko zgloba. Osim toga, povišene vrijednosti mokraćne kiseline dovode i do drugih poremećaja, kao što je stvaranje bubrežnih kamenaca i bubrežno zatajenje.
Dijagnoza gihta se postavlja na osnovu pregleda, anamnestičkih podataka, rentgenskog i/ili ultrazvučnog snimka zglobova zahvaćenih upalom i analize krvi i urina. Pored mokraćne kiseline uobičajeno se određuje i broj leukocita, sedimentacija eritrocita, koncentracija elektrolita, ostali testovi funkcije bubrega (kreatinin, urea, klirens kreatinina), cjelokupan pregled urina.
Zbog čega se određuju vrijednosti mokraćne kiseline?
Određivanje vrijednosti mokraćne kiseline bitno je jer:
- Omogućava postavljanje dijagnoze gihta (simptomi gihta su: bolni, otečeni zglobovi-posebno palca, članka ili koljena, topli na dodir uz hiperemičnu, sjajnu kožu koja ih okružuje),
- Pomaže u pronalasku uzroka učestalih bubrežnih kamenaca (oštra bol u abomenu ili preponama, bol u leđima, krv u urinu, učestala potreba za mokrenjem, bolno mokrenje, urin koji ima neugodan miris, mučnina i povraćanje-glavni simptomi koji upućuju na ovaj problem),
- Praćenje onkoloških pacijenata koji su pod hemoterapijom ili radioterapijom (u toku hemoterapije dolazi do povišenih vrijednosti mokraćne kiseline).
Šta znače povišene vrijednosti mokraćne kiseline u krvi?
Visoke vrijednosti mokraćne kiseline upućuju na:
- Bubrežnu bolest,
- Preeklampsiju (stanje koje je praćeno sa visokim krvnim pritiskom kod trudnice),
- Dijetu koja podrazumijeva unošenje hrane kao što je: crveno meso, mesne prerađevine i iznutrice, morski plodovi,
- Alkoholizam,
- Psorijazu (jer se mokraćna kiselina povećano stvara usljed intezivne destrukcije ćelija),
- Nuspojave terapijskog tretmana karcinoma.
Također povišene vrijednosti mokraćne kiseline susreću se kod:
- Bolesti srčanih arterija,
- Anemija uzrokovanim raspadanjem crvenih krvnih zrnaca ,
- Perniciozne anemije-malokrvnost uzrokovana nedostatkom folne kiseine i/ili vitamina B12,
- Dijabetičke ketoacidoze-teškog stanja koji dolazi zbog povišenih vrijednosti šećera u krvi kod pacijenata sa Diabetes mellitusom,
- Hiperlipoproteinemije tipa III,
- Mijeloidne leukemije,
- Obilnog unosa etanola (alkohola),
- Primarne i sekundarne policitemije,
- Von Gierkove bolesti pohrane glikogena,
- Masivne dekstrukcije tkiva.
Šta znače snižene vrijednosti mokraćne kiseline u krvi?
Snižene vrijednosti su uobičajene i ne predstavljaju razlog za zabrinutost. Prisutne su kod:
– Nasljedne ksantinurije, nasljednog nedostatka enzima koji učestvuje u stvaranju mokraćne kiseline,
– Terapije alopurinolom (lijek protiv gihta),
– Akromegalije-stanje povišenih vrijednosti hormona rasta.
Šta znače povišene vrijednosti mokraćne kiseline u urinu?
Izlučivanje mokraćne kiseline mokraćom povećava se nakon uzimanja hrane bogate purinima ili pri obilnom unosu ksilitola, a smanjuje prilikom uzimanja hrane bogate ugljikohidratima i mastima, a siromašne proteinima.
Povišene vrijednosti mokraćne kiseline u urinu susreću se kod:
- Gihta,
- Akutne limfoblastične leukemije,
- Akutne mijeloične leukemije/Hronične mijeloične leukemije,
- Anemije srpastih stanica (bolest srpastih stanica),
- Multiplog mijeloma,
- Nuspojava terapijskog tretmana karcinoma,
- Pretilosti,
- Bakterijskog meningitisa,
- Bipolarnih afektivnih poremećaja,
- Cerebralne embolije/cerebralne hemoragije/cerebralne tromboze/cerebralnog infarkta,
- Encefalomijelitisa,
- Hepatolentikularne degeneracije,
- Osteomalacije,
- Policitemije rubra vera,
- Proksimalne bubrežne tubularne acidoze,
- Tuberkuloznog meningitisa,
- Ulceroznog kolitisa,
- Virusnog hepatitisa.
Šta znače snižene vrijednosti mokraćne kiseline u urinu?
Snižene vrijednosti mokraćne kiseline u urinu mogu biti znak:
- Bolesti bubrega,
- Pretjerane i hronične konzumacije alkohola,
- Anemije zbog manjka vitamina B12,
- Ksantiurije,
- Toksičnog učinka olova i njegovih spojeva.
Referentne vrijednosti
Žene 2.4-6.0 mg/dL
Muškarci 3.4-7.0 mg/dL
