Magnezijum

Magnezijum je četvrti najčešći katjon u našem tijelu. Tijelo odraslog čovjeka sadrži oko 25 g magnezijuma. U kosti je ugrađeno 50% do 60%, u meka tkiva oko 40%. Manje od 1% ukupnog magnezijuma se nalazi  u serumu krvi. Najvećim dijelom magnezijum se pasivno apsorbuje u ileumu i distalnim dijelovima jejunuma, dok se manja količina aktivno transportuje u debelo crijevo. Oko 24–76% unijetog magnezijuma se apsorbuje u crijevima, dok se ostatak  eliminiše u fecesu. Glomeruli filtriraju oko 2400 mg magnezijuma dnevno. Oko 95% izlučenog magnezijuma se reapsorbuje, 65%  debelim uzlaznim krakom Henleove petlje, 30% distalnim tubulima. Svakodnevno se urinom izluči oko 100 mg magnezijuma.

Homeostaza magnezijuma

U homesotazi magnezijuma važnu ulogu imaju vitamin D (1,25-dihidroksivitamin D3 stimuliše apsorpciju magnezija u crijevima), paratiroidni hormon (pomaže apsorpciju magnezijuma u crijevima, reapsorpciju u bubrezima i oslobađanje iz kosti) i estrogen (podstiče apsorpciju magnezijuma u crijevima, reapsorpciju u bubrezima).

Izvori magnezijuma

Magnezijum je široko rasprostranjen u hrani (biljnoj i životinjskoj) i  pićima. Zeleno lisnato povrće, poput špinata, mahunarki, orašastih plodova, sjemenki i cjelovitih žitarica sadrži značajne koncentracije magnezijuma. Magnezijum se dodaje i nekim žitaricama za doručak i drugoj obogaćenoj hrani. Voda iz slavine, mineralna i flaširana voda takođe mogu biti izvori magnezijuma (1 mg/L – 120 mg/L). Magnezijum se nalazi u voću, ribi, mesu i mliječnim proizvodima.

Uloge magnezijuma u organizmu

Magnezijum je kofaktor u više od 300 enzimskih sistema. Učestvuje u sintezi ribonukleinske kiseline, dezoksiribonukleinske kiseline, glutationa, proizvodnji energije, oksidativnoj fosforilaciji i glikolizi. Doprinosi strukturnom razvoju kostiju, omogućava provođenje nervnog impulsa, kontrakciju mišića i normalan srčani ritam.

Procjena statusa magnezijuma

Najčešće korišćena i lako dostupna metoda za procjenu statusa magnezijuma je mjerenje koncentracije magnezijuma u serumu, iako nivoi serumskog magnezijuma imaju malu korelaciju sa ukupnim telesnim nivoima magnezijuma ili koncentracijama u određenim tkivima. Ostale metode za procjenu statusa uključuju mjerenje koncentracije magnezijuma u eritrocitima, pljuvački i urinu, mjerenje koncentracije jonizovanog magnezijuma u krvi, plazmi ili serumu i provođenje testa opterećenja magnezijumom.

Koncentracija magnezijuma u serumu zdravih osoba iznosi 0,76–1,15 mmol/l

Simptomi hipermagnezijemije

Hipermagnezijemija je rijetka. Nastaje kao posljedica intoksikacije suplementima (magnezijum karbonat, hlorid, glukonat i oksid), lijekovima i antacidima koji sadrže magnezijum. Simptomi toksičnosti se razvijaju u serumskim koncentracijama iznad 1,74-2,61 mmol/L. Uključuju ​​hipotenziju, mučninu, povraćanje, retenciju urina, ileus, depresiju, letargiju, mišićnu slabost, otežano disanje, ekstremnu hipotenziju, nepravilan rad i zastoj srca. Liječenje podrazumjeva prekid primjene magnezijuma, upotrebu suportivne terapije i primjenu kalcijum glukonata. Teška simptomatska hipermagnezijemija zahtijeva primjenu hemodijalize.

Simptomi hipomagnezijemije

Hipomagnezijemija je relativno česta pojava u kliničkoj medicini. Prerađena hrana, masti, rafinirano brašno i šećer u sebi nemaju magnezijum. Povećani unos kalcijuma, fosfora i vitamina D doprinosi gubitku magnezijuma. Dijetalni aluminijum (aluminijumsko posuđe, dezodoransi, lijekovi, prašak za pecivo, pekarski proizvodi) smanjuje apsorpcije magnezijuma pet puta, smanjuju sadržaj magnezijuma u kosti i njegovo zadržavanje za 41%. Hipomagnezijemija može nastati kao posljedica prekomjernog izlučivanja magnezijuma urinom (Bartterov sindrom, Gitelmanov sindrom, dijabetes, upotreba diuretika, cisplatina, aminoglikozida, pentamida, ciklosporina), upotrebe antacida, kofeina, digoksina, inhibitora protonske pumpe, diuretika koji štede kalijum. Prisutna je kod prekomjerne konzumacije alkohola, aldosteronizma, malignih oboljenja, celijakije, Kronove bolesti i drugih gastrointerstinalnih poremećaja, dijabetesa, enzimske difunkcije, emocionalnog stresa, produžene laktacije, hiperparatireoidizma i hipoparatireoidizma, hipertireoze. Nedostatak magnezijuma djeluje vazokonstriktorno (narušava funkciju natrijum kalijum adenozin trifosfatazu srčanim i glatkim mišićnim ćelijama, podstiče vazokonstriktorno dejstvo angiotenzina II i kateholamina). Niske koncentracije magnezijuma djeluju proaterogeno (otežavaju oslobađanje azotnog oksida iz koronarnih krvnih sudova, indukuju proaterogeni fenotipendotela, stimulišu agregaciju trombocita). Hipomagnezijemija narušava funkciju bubrega (dovodi do edema tubularnog epitela, taloženja kristala apatita u proksimalnim zavojnim tubulima, Henleovoj petlji i sabirnim tubulima). Nedostatak magnezijuma stimuliše glutamat indukovanu depolarizaciju neurona, povećava presinaptičko oslobađanje neurotransmitera. Najčešća neurološka manifestacija hipomagnezijemije je Trousseauov znak (produženo držanje naduvane manžetne za krvni pritisak izaziva grč mišića šake i podlaktice).

Nedostatak magnezijuma uzrokuje tremor, fascikulacije bolne grčevi mišića u rukama i nogama, generaliziranu spastičnost, depresiju, zbunjenost, uznemirenost, halucinacije, atetoidne pokrete, konvulzije, tahikardije i iznenadnu srčanu smrt.

Blage hipomagnezijemije  se liječe oralnim suplementima magnezijuma, dok je parenteralno dodavanje magnezijuma indikovano u slučaju pada koncentracije magnezijuma u serumu ispod 0,5 mmol/L ili pojave ozbiljnih simptoma.

Suplementacija magnezijumom

Oko 30% do 40% konzumiranog magnezijuma se apsorbuje u tijelu. Preporučena dnevni unos magnezijuma iznosi 420 mg za odrasle muškarce, odnosno 320 mg za odrasle žene. Većina stanovništva zapadnih zemalja ne unosi preporučene količine magnezijuma, čemu doprinosi konzumacija prerađene hrane, demineralizovane vode i neadekvatan uzgoj hrane.

Oralni suplementi magnezijuma se primjenjuju u minimalnoj  početnoj dozi od 600 mg/dan u trajanju ne kraćem od trideset dana.

Umjeren nedostatak magnezijuma zahtijeva početni bolus od 16 mEq magnezijuma i kasniju kontinuiranu infuziju do 130 mEq tokom 24 sata. Teška hipomagneziemija može zahtijevati liječenje dozama do 1,5 mEq/kg.

LITERATURA:

1. Schwalfenberg, G.K. i Genuis, S.J.(2017): The Importance of Magnesium in Clinical Healthcare, Hindawi Sci. Volume 2017.

2. Di Nicolantonio, J.J., O’Keefe, J.H. i Wilson, W.(2018):  Subclinical magnesium deficiency: a principal driver of cardiovascular disease and a public health crisis, Open Heart (5)1 .

3. Gröber,U., Schmidt, J. i  Kisters, K. (2015):  Magnesium in Prevention and Therapy. Nutrients. 7(9). 8199-8226.

4. Larsson, S.C., Virtamo, J., i Wolk, A.(2011): Potassium, Calcium, and Magnesium Intakes and Risk of Stroke in Women, American Journal of Epidemiology 174 (1): 35–43.

5. Castellanos-Gutiérrez, A. i sar. (2018): Higher dietary magnesium intake is associated with lower body mass index, waist. circumference and serum glucose in Mexican adults, Nutrition  Journal  17 (114).

6. Laires, M.J., Monteiro, C. i Bicho, M.(2004):  Role of cellular magnesium in health and human disease, Frontiers in Bioscience 9: 262-276.